شکوه معماری اسلامی در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

ر اساس مستندات تاریخی، شیخ صفی‌الدین اردبیلی متولد ۷۱۳ – ۶۳۱ ش. برابر با ۷۳۵ – ۶۵۰ ق، نیای بزرگ دودمان صفویان از سادات بومی اردبیل ایران و هشتمین نسل از تبار فیروزشاه زرین‌کلاه بوده و فیروزشاه نیز از سادات بومی کردستان ایران بوده است.

پدر و اجداد وی در قریه کلخوران اردبیل زراعت داشتند و پیشینیان آنها از قریه رنگین گیلان به اسفرنجان در محدوده اردبیل آمده بودند ، پدرش امین‌الدین جبرائیل نام داشته و زبان مادری شیخ صفی‌الدین ترکی بوده و اشعاری به این زبان در کتاب صفوة‌ الصفا و سلسلة‌ النسب سروده‌ است.

شیخ صفی، پیرو شیخ زاهد گیلانی بود و با دختر او فاطمه خاتون ازدواج کرد ، او پایه‌گذار خانقاه صفوی در اردبیل بود که با گذشت زمان پیروان بسیاری را به دست آورد و خانقاه او محل اطعام فقرا و پناه ضعفا و مسکینان بوده و همین امر، دستگاه او و اخلافش را محل رجوع محتاجان و درویشان کرد.

به گواهی تاریخ صفویان در ایران دو کار بزرگ و ماندگار یعنی نخست ایجاد حکومت شیعی مستقل و دوم تحکیم وحدت ملی و یکپارچگی کشور با محوریت دین و شریعت انجام دادند. شیخ صفی‌الدین اردبیلی روز دوشنبه دوازهم محرم سنه ۷۳۵ قمری، بعد از نماز صبح، در سن ۸۵ سالگی وفات یافت و روز بعد به وقت نماز ظهر در مجاورت خلوت خانقاه خویش دفن شد.